Teke Zeybeği: (Tek Zeybek-Sarı Zeybek-Haymanalı)
Meydanlarda davul zurna eşliğinde oynanır. Teke Zortlatması'nın ağırıdır. Ancak ondan ayrı bir oyun biçimidir. Kol ve ayak hareketlerinin uyumu ile güzel figürler oluşturulur.
Kabaardıç: İki vuruşlu kırık hava türünde bir oyundur. Kollardan çok ayak, özellikle topuk hareketleri egemen ve önemlidir. Tüm köylerde oynanır.
Ağır Zeybekler: Köylerde yörenin ya da komşu illerin uygulamalı ağır zeybekleri oynanır. Al yazma, Gölhisar, Tefenni Zeybekleri ve Kaz Ahmet Zeybeği bunlara örnek gösterilebilir.
Serenler Zeybeği: Serenler Zeybeği, Burdur zeybeği anlamına gelmektedir. Kıvrak ve özel figürlerle oynanır. Yere çift diz vuruş hiçbir yörenin zeybeğinde yoktur. Teke havaları gibi Serenler zeybeği de Burdur'un köylerinde oynanmaktadır.
Bucak Serenleri: Davul zurna ile çalınır. Serenler zeybeği ile Bucak Serenleri arasında müzik yönünden ayrılıklar vardır. Ancak, oyun açısından hiçbir ayrılık görülmez. Serenler zeybeği özel tezene vuruşu, başparmak boğması ve çift dizili figürle zeybeklerin en değişiğidir.
Serenlerin dışında da Alyazma Zeybeği, Çiftlik Zeybeği, Avşar Zeybeği ve Kazım Zeybeği gibi kıvrak zeybek türleri vardır.
Avşar Zeybeği ile Kazım Zeybeği türünde olanlara Kesinti Zeybeği de denmektedir. Kesinti, hüzünlü havaların sonuna yapılan eklerdir.
Tek Oyun Örnekleri
Isparta-Burdur Bölgesi'nde kadın Tek Oyunlarına çeşitli adlar verilmektedir. Ufak oyun, Zenne oyunu, Kırık oyun gibi.
Kız Havası, Ufak Hava, Kız Oynatma Havası, Kıvrak oyunları da hep tek kadın oyunlarıdır.
Dımıdan: Burdur yöresinde tek oyunlarda kadınların leğen döğmesi (İleğen denmektedir, Def olsa dahi) vazgeçilmez bir gelenektir.
Tefenni bölgesinde leğen havalarına “dımıdan” havası denmektedir. Aynı zamanda Teke havalarına da dendiği söylenir. Genellikle leğen döğerek oynanan kadın havalarına Dımıdan dendiği kabul edilir. Çünkü burada saz yoktur. Kadınlar kendileri melodiler söylerler.
HALK ÇALGILARI
Yöre halk müziğinde kullanılan çalgılar; davul, zurna, sipsi, saz, darbuka, boğaz, kabak kemane, bağlama, cura, cura bağlama.
Köylerin tümünde davul-zurna, bir bölümünde bağlama, Tefenni, Yeşilova, Çavdır, Dirmil ve Kozağaç'ta da üç telli cura çalınır.
Sipsi: Yöreye özgü tek nefesli sazdır. Kelime anlamı "küçük" tür. Kurşun kalem boyunda tek ya da yan yana bağlanarak çiftlisi de çalınır. Çiftli de sipsinin biri dem tutar. Öbürü hava çalar. Dirmil'in, Bucak'ın bazı köyleri ile Çamköy ve Gölhisar çevresi köylerinin sazıdır. Özellikle gurbet ve Teke oyun havaları sipsi ile çalınır.
Kabak Kemane: Yöreye özgü halk çalkılarının başında gelen Kabak Kemane, yerinde iyice kurutulmuş bir kabağın yaklaşık ¼ kesilerek, yüzeyine gerilen deri ve saptan oluşmaktadır. Kullanılan kabağın çok iyi kurutulması sazın verimini arttırmaktadır. Kabağın yüzeyinde kullanılan deri büyük baş hayvanların yürek zarıdır. Kabak kemane yayı kelebek ağacından oluşmakta, genellikle at kuyruğu kılı kullanılmaktadır. Yayın boyu 60/65 cm arasında değişmektedir.
Cura: Yörede çok çeşitli tiplerde curaya rastlanır. İki telli ve üç telli curalar ve özellikle parmak curası adı da verilen curanın ilimizde ayrı bir yeri ve önemi vardır. Mızrap kullanmadan parmaklar marifetiyle ezgi çalınır. Teke Yöresi müzikleri özellikle gurbet havaları, cura ve sipsi ile birlikte çalındığı zaman bütünlük sağlar.
0 Yorumlar